Stopa cukrzycowa

Zespół stopy cukrzycowej (ZSC) to powikłanie cukrzycy występujące po wielu latach choroby, choć może być też pierwszym objawem niezdiagnozowanej wcześniej i nieleczonej cukrzycy typu 2. Mianem ZSC określamy każdą patologiczną zmianę w zakresie stóp u chorego z cukrzycą: owrzodzenia, zakażenia, destrukcję tkanek głębokich – mięśni, ścięgien, kości. Przyczyną zmian w ZSC jest polineuropatia cukrzycowa (uszkodzenie włókien nerwowych czuciowych, ruchowych i autonomicznych) oraz niedokrwienie. W wyniku zaburzeń neurologicznych dochodzi do deformacji stopy: płaskostopie poprzeczne, palce szponiaste, młoteczkowate, koślawość palców, neuropatia Charcota, co w konsekwencji powoduje powstawanie modzeli, nagniotków, krwiaków pod nagniotkami. Zaburzenia czucia są powodem urazów stóp: skaleczeń, oparzeń, pęknięć zrogowaciałego naskórka. Brak potliwości stóp prowadzi do nadmiernego rogowacenia i skłonności do pękania skóry. W efekcie powstają owrzodzenia neuropatyczne: niebolesne, drążące do mięśni i kości.

Kolejną przyczyną ZSC jest niedokrwienie spowodowane chorobą naczyń obwodowych, czyli miażdżycą, która rozwija się z powodu wysokich glikemii i niejednokrotnie wysokich wartości cholesterolu. Czynnik niedokrwienny bierze udział w niemal 40% owrzodzeń stóp, jednak tylko w ok. 10% przyczyną jest niedokrwienie u pacjenta bez objawów neuropatii. Owrzodzenia niedokrwienne i niedokrwienno-neuropatyczne często ulegają zakażeniu, co bardzo pogarsza rokowanie.

Do pielęgnacji skóry stopy cukrzycowej zaleca się stosowanie kremów intensywnie nawilżających z mocznikiem, witaminą E i ewentualnie srebrem mającym właściwości przeciwbakteryjne. W przypadku deformacji stóp warto jest pomóc pacjentowi dobrać właściwe wkładki, np.: na płaskostopie poprzeczne, czy kliny międzypalcowe w przypadku haluksów. Jako profilaktykę rozwoju neuropatii i polineuropatii.

Czym się oznacza?

• Mrowienie w nogach, które zazwyczaj zaczyna się od palców i posuwa się w górę przez podudzia do ud.
• Drętwienie.
• Nogi są ciągle zmęczone i ospałe.
• Chory ma gorące stopy. Natomiast ciągle zimne stopy oznaczają zaburzenia obiegu krwionośnego.
• Chorzy poruszają się niepewnie i często mają wrażenie, że chodzą jak po miękkiej wacie.
• Częste skurcze mięśni.
• Palący ból stóp najczęściej odczuwany podczas snu, gdzie np. okrycie staje się zbyt ciężkie, przeszkadza, staje się nie do zniesienia.
• Oznaką jest źle gojące się rany szczególnie na spodniej części stopy.
• Redukcja poruszania palcami stóp.
• Twarda skóra w miejscach ucisku. Można to rozpoznać podczas kontroli obuwia chorego.
• Suchość skory, ciepło, pękająca skóra, pergaminowa skóra, mocno łuszcząca się skóra.

Jak dochodzi do groźnych powikłań?

Angiopatia w połączeniu z Polineuropatią cukrzycową i uszkodzeniem tkanki jest przyczyną powstawania owrzodzenia.

Najmniejsze skaleczenie może doprowadzić do rany chronicznie nawracającej. Ryzyko powstania rany  chorujących na cukrzycę jest aż o 30 do 50 razy większe niż u pacjentów nie będących diabetykami. Brak fachowej pielęgnacji kończyn dolnych może mieć nieodwracalne skutki i doprowadzić może nawet do amputacji kończyny.

Az. 15% dotkniętych zespołem stopy cukrzycowej, u których połowa ma infekcje stóp. 20% tych przypadków poddawana jest amputacji kończyn dolnych z czego aż 70% umiera w ciągu 5 lat od zabiegu chirurgicznego.

Warunkiem uniknięcia owrzodzeń na stopach jest nieinwazyjne usuwanie hiperkeratoz przez specjalistów ds. podologii.

Jak dbać o stopy z ZSC?

• Chroń swoje stopy i kończyny przed urazami i skaleczeniem. Nie chodź boso bez obuwia.
• Dokładnie i regularnie oglądaj swoje stopy. Jeżeli jest Ci trudno to poproś o to kogoś z rodziny lub bliskiej Ci osoby
• Nie używaj ostrych narzędzi metalowych podczas samodzielnego robienia pedicure.
• Naucz się fachowo obcinać paznokcie lub poproś osobę znającą się na tym. Skracaj paznokcie tylko bezpiecznym, zaokrąglonym pilnikiem.
• Nie używaj nagrzewanych poduszek pod stopy.
• Kąpiel stóp musisz ograniczyć do maks 3-5 minut. Woda nie może być cieplejsza niż temperatura ciała ! Nigdy nie osuszaj stóp za pomocą suszarki !
• We właściwy sposób dbaj o pielęgnację stóp lub skorzystaj z usług podologa.
• Używaj dobrej jakości kremu natłuszczającego, który równocześnie zadba o gospodarkę lipidową skóry. Do Twojego typu skóry pomoże Ci dobrać go podolog. Aby zabezpieczyć się przed grzybicą wmasuj krem w całą stopę oprócz przestrzeni międzypalcowych!
• Deformacje stóp i palców należy korygować pod okiem podologa, który w razie potrzeby założy odpowiednie odciążenie.
• Usuwanie hiperkeratoz na stopach powinno odbywać się w gabinecie podologicznym.
• Nie kupuj na własną rękę nieznanych produktów (nawet w aptece). Nie każda apteka ma kompetentnych sprzedawców, a poza tym apteka to także normalny sklep z kosmetykami, gdzie najzwyczajniej liczy się również obrót. Nie kupuj tam na własną rękę ani z polecenia aptekarki szczególnie kremów i skarpetek złuszczających skórę. Aptekarze nie zobaczą Twoich stop i nie znają powodów ani możliwości leczenia chorej skóry. Takie decyzje mogą Cię kosztować utratę zdrowia lub co najmniej pogorszenie stanu skóry na Twoich stopach. Zanim zrobisz zakupy skonsultuj się w tej sprawie z podologiem lub diabetologiem albo z dermatologiem.
• Unikaj ciasnego i niewygodnego obuwia.
• Chodź w wygodnym obuwiu. W razie potrzeby używaj specjalistycznych wkładek do obuwia. Możesz je zamówić u podologa lub u ortopedy albo szewca ze specjalizacją ortopedyczną.
• Dziennie kontroluj swoje obuwie, szczególnie pod kątem ew. wykrycia / usunięcia kamyków albo piasku.